Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

cmentarz katolicki stary - Zabytek.pl

cmentarz katolicki stary


cmentarz rzymskokatolicki 2. ćw. XIX w. Kielce

Adres
Kielce, Księdza Piotra Ściegiennego 12

Lokalizacja
woj. świętokrzyskie, pow. Kielce, gm. Kielce

Zwarty zespół cmentarzy wyznaniowych, będący świadectwem życia kilku pokoleń ludzi tworzących historię Kielc i regionu, z duża grupą zachowanych nagrobków żeliwnych.

Historia

Cmentarz powstał na początku XIX wieku. Pierwotnie otoczony drewnianym ogrodzeniem, następnie w latach 20. XIX wieku murem kamiennym. Początkowo dominowały mogiły ziemne, dopiero z lat 30. XIX wieku pochodzą pierwsze trwałe nagrobki. W tym czasie założono też przy nim odrębny cmentarz ewangelicki (obecnie komunalny). W 1857 roku powstał cmentarz prawosławny (jeden z nielicznych zachowanych zespołów zabytkowych nagrobków prawosławnych w centralnej Polsce), a przy nim wyznaczono miejsce dla zmarłych żołnierzy - wyznawców islamu, służących w wojskach rosyjskich. W 1919 roku w części cmentarza prawosławnego zaczęto chować żołnierzy poległych w wojnie polsko-bolszewickiej. W latach  30. XX wieku urządzono Cmentarz Wojsk Polskich 1863-1921. W jego pobliżu znajdują się kwatery żołnierzy Wojska Polskiego poległych w 1939 r oraz cmentarz wojenny żołnierzy Armii Radzieckiej 1944-1945. W latach 1953-1958 od strony centrum miasta założono cmentarz żołnierzy Armii Krajowej i ofiar terroru hitlerowskiego, tzw. Cmentarz Partyzancki. W ten sposób powstał zwarty zespół cmentarzy wyznaniowych z przylegającymi doń cmentarzami wojennymi. W 1993 roku przeprowadzono inwentaryzację cmentarza, a w następnych latach zabezpieczono przed zniszczeniem ponad 100 nagrobków kamiennych i poddano konserwacji kilkadziesiąt żeliwnych pomników z XIX wieku oraz ponad stu kamiennych.

Opis  

Cmentarz leży w południowej części miasta, przy ulicy P. Ściegiennego., na terenie byłego folwarku biskupiego „Psiarnia”, przy figurze św. Józefa. Pierwotnie znajdował się poza miastem. Cmentarz katolicki zajmuje centralną część zespołu cmentarzy. Od południa graniczy z cmentarzem prawosławnym, weteranów powstania oraz żołnierzy radzieckich; od północy z cmentarzem komunalnym i Partyzanckim. Jego obszar został podzielony na kwatery, między którymi biegły alejki. Znajduje się tu kilkadziesiąt tysięcy pochówków,  z tego około 1000 sprzed 1939 roku. Najstarsze nagrobki pochodzą z lat 30. XIX wieku (m. in. płyta epitafijna J. Miernickiej, nagrobek żeliwny M. Pożarskiej, nagrobek kamienny K. Meyzera). Na cmentarzu znajduje się około 70 nagrobków żeliwnych (m. in. F. Kowalskiego, J. Popielickiej i J. MacConnala), wykonywanych w zakładach w Białogonie lub nad rzeką Kamienną; liczne nagrobki neoklasyczne nawiązujące do rzymskich sarkofagów, w formie stel, cokołów zwieńczonych urną (grobowce rodziny Marro i Plewińskich), obelisków lub złamanych kolumn; nagrobki figuratywne z rzeźbami aniołów, żałobnic lub świętych (grób W. Radziejkowskiego z postacią mężczyzny w stroju szlacheckim); nagrobki neogotyckie w postaci strzelistych wieżyc (I. Z. Smoleńskiego). Perłą cmentarza jest secesyjny nagrobek Róży z Poznańskich Mayzel w postaci siedzącej kobiety, w długiej sukni, załamującej ręce w geście smutku na tle ściany z czerwonego piaskowca. Ponadto znajdują się tu grobowce rodzinne w kształcie prostopadłościennych budowli, z drzwiami prowadzącymi do komory grobowej, trzy kaplice (neobarokowa z 1845 roku rodziny Malinowskich, kaplica Łąckich oraz księży biskupów sufraganów), groby symboliczne, tablice upamiętniające ofiary terroru hitlerowskiego, zamordowane w sowieckich łagrach, Pomnik Ofiar Sybiru, na Cmentarzu Partyzanckim - Pomnik Katyński, pomnik ofiar hitlerowskich obozów koncentracyjnych, tablica żołnierzy Narodowej Organizacji Wojskowej, krzyż i głaz upamiętniający postać Henryka Dobrzańskiego „Hubala”, grób kryjący szczątki Stefana Artwińskiego, prezydenta Kielc, zamordowanego w 1939 roku, a przy cmentarzu prawosławnym kwatera żołnierzy służących w okresie międzywojnia w 4. Pułku Piechoty Legionów i 2. Pułku Artylerii Lekkiej.

Cmentarz ogólnie dostępny

Oprac. Nina Glińska, NID OT Kielce, 22.08.2014 r.

Bibliografia

  • Oettingen U., Ratujmy zabytki kieleckich cmentarzy, Kielce 1994.
  • Oettingen U., Kieleckie „miasto umarłych” [w:] Kielce przez stulecia, Kielce 2014, s. 283-288.
  • Sabat T., Prace konserwatorskie przy zabytkowych nagrobkach prowadzone w latach 1990-2000 na terenie województwa świętokrzyskiego i dawnego kieleckiego [w:] Piasecka A. (red.) Prace konserwatorskie w latach 1990-2000. Dziesięć lat Służby Ochrony Zabytków w Kielcach, Kielce 2001, s. 101-102.
  • Sabat T., Zub J., Konserwacja zabytkowych cmentarzy [w:] Cedro J. i inni (oprac.) Prace konserwatorskie w woj. świętokrzyskim w latach 2001-2012, Kielce 2014, s. 181-183.
  • Sabatowie T. i Z., „Sabat” dla cmentarzy. Cmentarz Stary w Kielcach. Przewodnik po wybranych grobach ludzi zasłużonych dla regionu, Kielce 1995.
  • Szczepański J., Cmentarze kieleckie, Kielce 1982.
  • Szczepański J., Cmentarz katolicki „stary” w Kielcach, Kielce 1985.