Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

kościół seminaryjny pw. Świętej Trójcy - Zabytek.pl

kościół seminaryjny pw. Świętej Trójcy


kościół 1640 - 1647 Kielce

Adres
Kielce, Jana Pawła II 7

Lokalizacja
woj. świętokrzyskie, pow. Kielce, gm. Kielce

Kościół jest przykładem nurtu „muratorskiego” w siedemnastowiecznej małopolskiej architekturze sakralnej.

Dekoracja sklepień nawy, nie ma wielu analogii w ówczesnych realizacjach. Ołtarz główny świątyni (około 1730 rok) łączony jest z twórczością Franciszka Frąckiewicza (rzeźby) i Szymona Czechowicza (obraz Św. Trójcy), czołowych artystów doby późnego baroku w Polsce.

Historia

Początki szpitala w Kielcach sięgają co najmniej XVI wieku. Po raz pierwszy wzmiankowano istnienie przy nim kaplicy pw. św. Trójcy w 1595 roku. W kolejnych latach okoliczna szlachta i duchowieństwo hojnie wspierało finansowo tą instytucję. W 1638 roku rozpoczęto przygotowania do budowy murowanych zabudowań szpitalnych i kościoła, które bp krakowski Jakub Zadzik nakazał wstrzymać. Zgromadzony materiał i zatrudnionych muratorów rozkazał spożytkować na potrzeby wznoszonego wówczas własnego pałacu. W grudniu 1638 roku dokonano erekcji probostwa szpitalnego. Około 1642 roku z inicjatywy kanonika kieleckiego księdza Macieja Obłomkowicza i starosty kieleckiego Stanisława Czechowskiego wznowiono prace budowlane, a ich wykonanie powierzono warsztatowi pracującemu przy rezydencji biskupiej. W 1644 roku ukończono przytułek i kościół pw. św. Trójcy wraz z kaplicą grobową Czechowskich. W 1646 roku konsekrowano świątynię. W 1726 roku probostwo szpitalne włączono do uposażenia seminarium duchownego w Kielcach. Wkrótce po tym biskup krakowski Konstanty Szaniawski ufundował przy kościele nowe budynki seminaryjne. W latach 20.-60. XVIII wieku wyburzono kaplicę Czechowskich i w jej miejsce wystawiono zakrystię, a w dawnej zakrystii urządzono kaplicę NMP. Ponadto w tym okresie dokonano renowacji świątyni i wymieniono jej wyposażanie świątyni. W XIX wieku budowla była wielokrotnie remontowana (m.in.: w latach 1841-1847 odrestaurowano wnętrze i elewacje, w 1883 roku przekształcono fasadę, a w 1890 roku wystawiono sygnaturkę wg proj. Franciszka Ksawerego Kowalskiego). W latach 50.-80. XX wieku kościół i jego wyposażenie kilkakrotnie poddano pracom konserwatorskim i restauratorskim, m.in.: odnowiono dachy, ołtarze i tynki. W 1991 roku wykonano restauracje elewacji.

Opis

Kościół św. Trójcy usytuowany w centrum Kielc, w zwartej zabudowie, pomiędzy budynkami dawnej szkoły i Seminarium Duchownego. Orientowana jednonawowa świątynia składa się z prostokątnych: przedsionka, trójprzęsłowej nawy i wyodrębnionego wydatnymi filarami łuku tęczowego prezbiterium z absydą. Do prezbiterium przylegają od południa prostokątna zakrystia i od północy kwadratowa kaplica, niższe od niego. Budowlę wymurowano z cegły i kamienia oraz w całości wytynkowano. Nakrywają ją dachy dwuspadowy (nad nawą z wieżową sygnaturką) i pulpitowy (nad zakrystią i kaplicą). Wśród skromnych elewacji budynku wyróżnia się dwustrefowa, zakończona trójkątnym szczytem fasada zachodnia ujęta bo bokach skarpami, na których wystawiono obeliski. Wzbogaca ją płaskorzeźba z „marmuru” przedstawiająca Boga Ojca (pierwotnie było tu Zwiastowanie). Wejście główne podkreślono kamiennym portalem z około 1644 roku. Wnętrze korpusu nawowego i prezbiterium świątyni rozczłonkowano pojedynczymi pilastrami toskańskimi. Nakrywają je sklepienia kolebkowe z lunetami (nawa i prezbiterium) i półkopuła (absyda prezbiterialna), pokryte geometryczną dekoracją stiukową; w kaplicy, przedsionku i zakrystii sklepienia kolebkowo-krzyżowe. Wśród elementów wyposażenia kościoła godnymi uwagi są m. in.: barokowy ołtarz główny z około 1730 roku (warsztat Franciszka Frąckiewicza?), z obrazem Trójcy Świętej (wykonanie Szymon Czechowicz?), barokowe ambona i boczne ołtarze z lat 40.-60. XVIII wieku, chór muzyczny z prospektem organowym z 2. połowy XVIII wieku (przebudowa 1896, 1985).

Zabytek dostępny. Możliwość zwiedzania po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym.

Oprac. Łukasz Piotr Młynarski, OT NID w Kielcach, 25.09.2014 r.

Bibliografia

  • Karta ewidencyjna. Kościół Seminaryjny p.w. św. Trójcy w Kielcach, oprac. Wic J., Kielce 1996 [Archiwum Świętokrzyskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Kielcach i Archiwum Narodowego Instytutu Dziedzictwa w Warszawie].
  • Adamczyk J. L., Wzgórze zamkowe w Kielcach, Kielce 1991, s. 21, 46-49, 159, 164, 183-184.
  • Adamczyk J. L., Przewodnik po zabytkach architektury i budownictwa Kielc, Kielce 1997, s. 27-28.
  • Karpowicz M., Tomasz Poncino (ok. 1590-1659). Architekt pałacu kieleckiego, Kielce 2002, s. 52.
  • Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, t. II: Województwo kieleckie, red. J. Z. Łoziński i B. Wolff, z. 4: Powiat kielecki, oprac. T. Przypkowski, Warszawa 1957, s. 37-38.
  • Kazimierza Stronczyńskiego opisy i widoki zabytków w Królestwie Polskim (1844-1855), t. II: Gubernia Radomska, oprac. K. Guttmejer, Warszawa 2010, s. 36, 250.
  • Miłobędzki A., Architektura region u świętokrzyskiego w XVII wieku, „Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach” 1975, t. 9, s . 57-83.
  • Pazdur J. Dzieje Kielc do 1863, Wrocław-Warszawa-Kraków 1967, s. 93.
  • Pieniążek-Samek M., Tributum gratitudinis reddo. Fundacje artystyczne na terenie KielcXVIIXVIII wieku. Studium z historii kultury, Kielce 2005, s. 90, 101, 131, 133, 158, 152, 165, 183-184, 190-191, 195.
  • Pieniążek-Samek M., W czasach potrydenckiej reformy, [w:] Kielce przez stulecia, red. J. Główka, Kielce 2014, s. 77-86.
  • Pieniążek-Samek M., Dziedzictwo kultury. Kościół pod wezwaniem Świętej Trójcy, [w:] Kielce przez stulecia, red. J. Główka, Kielce 2014, s. 125-127.
  • Puchowski F., Seminarium kieleckie. Rys historyczny i dokumenty, Kielce 1901.
  • Rosiński P., Zabytkowe organy w województwie kielecki, Warszawa-Kraków 1992, s. 133-135.
  • Samek M., XVII- wieczna architektura kościoła Św. Trójcy w Kielcach, „Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach” 1989, t. 15, s. 57-83.
  • Zdanowski J., Kościół Św. Trójcy w Kielcach, „Pamiętnik Kola Kielczan” 1929, t. 4, s. 58-72.

Rodzaj: kościół

Styl architektoniczny: nieznana

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_26_BK.67901, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_26_BK.17924