Kieleckie uroczystości upamiętniające 84. rocznicę pierwszej masowej deportacji polskich obywateli na Sybir rozpoczną się w sobotę, 10 lutego o godz. 11.00 pod pomnikiem Matki Polki Sybiraczki na skwerze Pamięci Ofiar Katynia w Kielcach. Organizatorami wydarzenia są: Instytut Pamięci Narodowej Delegatura w Kielcach, Urząd Miasta Kielce, Związek Sybiraków Kielce oraz „Stowarzyszenie Kielecka Rodzina Katyńska”.
Program:
- 11.00 – dr Robert Piwko, naczelnik Delegatury Instytutu Pamięci Narodowej w Kielcach – Słowo wstępu,
- 11.15 – Klaudia Zdeb, uczennica Zespołu Szkół Ekonomicznych im. Mikołaja Kopernika w Kielcach – Wspomnienie losów Polaków deportowanych na Syberię. Rys historyczny
- 11.30 – ks. dr Tomasz Gocel, kapelan „Kieleckiej Rodziny Katyńskiej” i Związku Sybiraków w Kielcach – Wspólna modlitwa w intencji zesłanych, zamordowanych, zmarłych i represjonowanych na Nieludzkiej Ziemi,
- 11.45 – Złożenie kwiatów przy pomniku Matki Polki Sybiraczki.
Pierwsza z czterech masowych deportacji Polaków na Sybir rozpoczęła się w nocy z 9 na 10 lutego 1940 roku. Przeprowadzona została przez Sowietów, którzy od 17 września 1939 okupowali wschodnie tereny II Rzeczypospolitej. Tego dnia w głąb Związku Radzieckiego wywieziono około 140 tysięcy obywateli polskich. Wśród deportowanych były głównie rodziny wojskowych, urzędników państwowych, pracowników służby leśnej i kolei ze wschodnich obszarów przedwojennej Polski.
Następne wywózki Sowieci przeprowadzili w kwietniu i na przełomie czerwca i lipca 1940 roku oraz na przełomie maja i czerwca 1941. Ich celem była depolonizacja Kresów Wschodnich i sowietyzacja ludności mieszkającej na terenach zagarniętych Polsce we wrześniu 1939 roku.
Pierwsza masowa deportacja zorganizowana przez NKWD odbyła się w warunkach, które dla wielu okazały się wyrokiem śmierci. Temperatura dochodziła do minus 40 stopni. Według historyków, co trzecia deportowana osoba zmarła z głodu i wycieńczenia.
Według szacunków władz RP na emigracji, w wyniku deportacji w latach 1940-1941 do syberyjskich łagrów trafiło około miliona osób cywilnych. Historycy z Instytutu Pamięci Narodowej oceniają liczbę deportowanych na 800 tysięcy osób.