Instalacja nawiązuje do utraconego domu i przekreślonego życia kieleckiej społeczności żydowskiej. Przedstawia kolaże starych fotografii ze zbiorów Muzeum Historii Kielc oraz innych źródeł, które za pośrednictwem ceramicznej kalki zostały utrwalone na różnego kształtu porcelanowych talerzach.

- Wymowa instalacji, jej narracja i niechronologiczna aranżacja, odtwarza historię miasta i jego mieszkańców, a przede wszystkim tragedię eksterminacji i całkowitego zniknięcia ogromnej grupy obywateli Kielc, którzy żyli z nami przez całe pokolenia - mówi Marek Cecuła.

Wystawa „Kielce – Keltz. Historia społeczności żydowskiej” prezentuje 80-letnie dzieje społeczności żydowskiej w Kielcach, poczynając od uzyskania przez Żydów oficjalnego prawa osiedlania się w mieście w 1862 r. do likwidacji kieleckiego getta w 1942 r. Wystawa przedstawia historię Kielczan pochodzenia żydowskiego we wszystkich jej aspektach.

Ekspozycja przywoła w świadomości kielczan obraz wielokulturowego miasta, jakim były Kielce do chwili eksterminacji ludności żydowskiej w okresie II wojny światowej. Przybliży kielczanom „codzienność” nieobecnych już sąsiadów, żyjących w większości w rytmie własnej kultury, ale stanowiących przecież ponad 1/3 ludności miasta i mających niemały wpływ na jego rozwój.

Narracja wystawowa ukaże również wzajemne relacje mieszkańców miasta znacząco różniących się przede wszystkim wyznaniem, kulturą i stylem życia, ale w większości potrafiących jednak pokojowo współżyć na co dzień, współdziałać w wielu zakresach i wspólnie wpływać na losy miasta. Ma też przywrócić w świadomości kielczan, „niewidzialne” – chociaż egzystujące do dzisiaj w tkance miejskiej – relikty żydowskiej obecności. Jednym z celów tak zaaranżowanej wystawy jest również zmierzenie się z „trudnym dziedzictwem” żydowskiej pamięci utożsamiającej Kielce przede wszystkim z tragicznymi wydarzeniami pogromu w 1946 r.  

Pomimo, że losy społeczności żydowskiej w Kielcach od wielu lat są przedmiotem badań historyków (prace monograficzne K. Urbańskiego, T. Domańskiego, J. Tokarskiej-Bakir, A. Młynarczyka, S. Bender. B. Szaynok) dotychczas wątek żydowskich Kielc nie był szczególnie eksponowany w działaniach muzealnych. Pomimo kilku niewielkich wystaw przybliżających jedynie fragmentarycznie losy Żydów, nie było wystawy która prezentowała by całość niezwykle skomplikowanego problemu długoletniego współistnienia Polaków i Żydów w Kielcach.

Instalację „Zatrzymany Czas” oraz wystawę „Kielce-Keltz. Historia społeczności żydowskiej” będzie można oglądać od 20 sierpnia br. do 31 marca 2023 roku w Muzeum Historii Kielc. Patronat honorowy nad wystawą objął prezydent Kielc Bogdan Wenta.

Marek Cecuła (ur. w 1944 r.)

Światowej sławy artysta i ceramik. Laureat licznych prestiżowych nagród. Jego rodzice pochodzili z Kielc – matka Jadwiga z Kowalików była katoliczką, a ojciec Motel Kohn wywodził się z rodziny żydowskiej. Po wybuchu wojny Motel trafił do kieleckiego getta. Dzięki fałszywym dokumentom na nazwisko zmarłego Stanisława Cecuły, które otrzymał od jego brata, a swojego przyjaciela, uciekł do Częstochowy (gdzie przez dwa lata ukrywał się w skrytce pod podłogą). Nie byłoby to możliwe bez ogromnej odwagi i poświęcenia jego żony. W wyniku aresztowania trafił do obozu Dachau, z którego wrócił w 1945 r. Przeżył pogrom w 1946 r. W latach 50. XX w. rodzice Cecuły planowali wyjazd do Izraela, który nie doszedł do skutku ze względu na śmierć ojca. W roku 1960 Marek postanowił wyjechać sam. Po dwunastu latach w Izraelu przeniósł się do Brazylii. Następnie w 1976 r. osiadł w Nowym Jorku, gdzie założył studio Modus Design oraz galerię Contemporary Porcelain. W latach 1985–2004 był dziekanem Wydziału Ceramiki w Parsons School of Design w Nowym Jorku, a w latach 2004–2012 profesorem gościnnym w National Academy of the Arts w Bergen i Royal College of Art w Londynie. W 2012 r. otworzył Design Centrum Kielce, a rok później Ćmielów Design Studio.